Bìa cứng bản gốc bộ truyện dân gian và cổ tích của anh em nhà Grimm. Ảnh: Nicola Alter
Hầu hết chúng ta đều biết đến một số truyện dân gian cũng như truyện cổ tích, và khi trưởng thành, chúng ta lại được biết nhiều về các màn diễn tấu và dị bản của những câu chuyện này. Nhưng ít ai trong chúng ta biết rõ về các bộ sưu tập làm nên tên tuổi những câu chuyện này. Chính vì vậy mà tôi sẽ điểm lại 6 tác giả và nhà sưu tập truyện cổ tích, người đã mang lại cho chúng ta những câu chuyện rất đáng yêu:
(Tôi chỉ tập trung vào các phiên bản truyện phổ biến với người bản xứ vì đó là trải nghiệm của riêng cá nhân tôi nên hầu hết các nhà sưu tầm và tác giả được liệt kê bên dưới đều là người Châu Âu. Nếu muốn biết thêm thông tin về những bộ truyện cũng như nhà sưu tầm đến từ các quốc gia, bạn có thể tham khảo đường dẫn cuối bài viết.)
Mục lục:
1. Jacob và Wilhelm Grimm
Hai anh em học giả người Đức, Jacob và Wilhelm Grimm, có lẽ là những nhà sưu tầm truyện cổ tích nổi tiếng nhất (mặc dù việc sưu tầm truyện cổ tích chỉ là một phần nhỏ trong việc nghiên cứu học thuật mà họ đã làm cả đời). Vào những năm 1800, họ thu thập nhiều câu truyện cổ tích và dân gian khác nhau trên khắp nước Đức, và phiên bản đầu tiên của bộ sưu tập Kinder- und Hausmärchen (“Truyện của trẻ em và gia đình”) được xuất bản năm 1812. Các phiên bản tiếp theo của bộ sưu tập đã được bổ sung thêm nhiều câu chuyện cũng như chỉnh sửa tô điểm thêm cho câu chuyện và lượt bỏ các yếu tố bạo lực.
Những câu chuyện được biết đến rộng rãi thông qua bộ sưu tập này bao gồm:
- Cô Bé Quàng Khăn Đỏ
- Hansel Và Gretel
- Bạch Tuyết
- Công Chúa Ngủ Trong Rừng
- Hoàng Tử Ếch
- Rapunzel (truyện được cho là được chuyển thể từ truyện ‘Persinette’ của Charlotte-Rose de Caumont de La Force)
2. Charles Perrault
Charles Perrault là nhà văn người Pháp sống vào những năm 1600 và viết những câu chuyện lấy cảm hứng từ chuyện dân gian. Đôi khi ông được mệnh danh là cha đẻ của những câu chuyện cổ tích, và bộ sưu tập Les Contes de ma Mère l’Oye (Những câu chuyện về mẹ Ngỗng) rất có ảnh hưởng – ví dụ như phiên bản “Công chúa Lọ Lem “của ông (với chi tiết mẹ đỡ đầu tiên và xe ngựa bí ngô, vv…), là một trong các phiên bản được người bản xứ biết đến nhiều nhất và truyện rất khác với phiên bản của Anh em nhà Grimm.
Một số chuyện nổi tiếng của ông bao gồm:
- Cô Bé Choàng Khăn Đỏ
- Công Chúa Ngủ Trong Rưng
- Lọ Lem
- Yêu Râu Xanh
- Chú Mèo Đi Hia
3. Marie-Catherine d’Aulnoy
Madame d’Aulnoy là một nữ bá tước và nhà văn người Pháp. Bà đã xuất bản hai bộ sưu tập truyện cổ tích, và cũng là người đặt ra thuật ngữ “truyện cổ tích” mà chúng ta hiện đang dùng để gọi thể loại truyện này thông qua việc lồng tiếng cho bộ sưu tập của bà là Les Contes des Fées (Truyện cổ tích) vào năm 1697. Mặc dù những câu chuyện cổ tích của bà không phải là phiên bản phổ biến nhất hiện nay nhưng bà là người có ảnh hưởng trong lịch sử truyện cổ tích.
Một vài câu chuyện từ bộ sưu tập Aulnoy:
- Finette Cendron (một câu chuyện tương tự như Cinderella)
- Graciosa và Percinet (một câu chuyện tương tự như Bạch Tuyết)
- Mèo trắng
4. Hans Christian Andersen
Andersen là một nhà văn truyện cổ tích người Đan Mạch hoạt động vào những năm 1800. Bộ sưu tập Eventyr (truyện thần tiên) của ông chứa nhiều câu chuyện cổ tích được yêu thích và phổ biến rộng rãi từ đó đã truyền cảm hứng cho nhiều bản phóng tác và dị bản. Tên của ông là cũng là tên những câu chuyện cổ tích.
Câu chuyện nổi tiếng bao gồm:
- Nàng Tiên Cá
- Bà Chúa Tuyết
- Cô Bé Tí Hon Thumbelina
- Chú Vịt Con Xấu Xí
- Nàng Công Chúa và Hạt Đậu
- Chú Lính Chì Dũng Cảm
- Chim Họa Mi
5. Joseph Jacobs
Joseph Jacobs là một nhà văn dân gian người Úc. Ông đã xuất bản một số bộ sưu tập từ các câu chuyện cổ tích tiếng Anh cổ điển. Bộ sưu tập “Truyện cổ tích Anh” (1890) và “Truyện cổ tích Anh” (1894) của ông có một số phiên bản truyện nổi tiếng nhất ngày nay và rất có ảnh hưởng. Ông cũng sưu tập những câu chuyện cổ tích từ các nền văn hóa Do Thái, Ấn Độ và Celt, từ tạp chí và sách đã qua biên tập về văn hóa dân gian.
Một số câu chuyện cổ tích nổi tiếng từ bộ sưu tập của ông:
- Ba Chú Heo Con
- Jack Và cây đậu thần
- Cô Bé Tóc Vàng Goldilocks và Ba Chú Gấu
- Jack Và Đại Chiến Người Khổng Lồ
- Cậu Bé Tí Hon Tom Thumb
6. Andrew Lang
Andrew Lang là một nhà thơ và nhà tiểu thuyết người Scotland. Ông đã cho xuất bản 25 bộ truyện cổ tích được minh họa từ năm 1889 đến năm 1913, quyển đầu tiên là “The Blue Fairy Tale Book”. Ông nổi tiếng với việc sưu tầm bộ sưu tập sâu rộng về những câu chuyện từ nhiều nền văn hóa khác nhau, và cho ra đời phiên bản tiếng Anh của những câu này. Bản “Nghìn lẻ một đêm” của ông là một phiên bản từ bộ sưu tập nguyên gốc tiếng Ả Rập “Nghìn lẻ một đêm” (một bộ sưu tập lâu đời được tập hợp qua nhiều thế kỷ bởi nhiều dịch giả và tác giả) đặc biệt có ảnh hưởng. Vợ ông Leonore Blanche Alleyne đã giúp ông trong việc dịch và thuật lại nhiều câu chuyện.
Một số câu chuyện nổi bật trong bộ sưu tập của ông:
- Aladdin
- Bảy Chuyến Đi Kỳ Thú Của Chàng Sinbad
- Người Đẹp Và Quái Vật (Một Câu Chuyện Được Viết Bởi Gabrielle-Suzanne Barbot De Villeneuve)
- Alibaba Và 40 Tên Cướp
- Người Bắt Chuột, Còn Được Biết Đến Là “Người Thổi Sáo Thành Hamelin” (một câu chuyện Đức cũng xuất hiện trong các tác phẩm của Goethe và Anh em nhà Grimm)
Một số nhà văn và dịch giả cổ tích đáng chú ý khác:
- Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve – tiểu thuyết gia người Pháp, là tác giả nguyên thủy truyện “Người đẹp và quái vật”.
- Antoine Galland – người đã dịch bộ sưu tập “Nghìn lẽ một đêm” từ tiếng Ả Rập sang tiếng Pháp, và được cho là đã viết ra những câu chuyện nổi tiếng là Aladdin và Ali Baba, bởi vì chuyện không nằm bản nguyên thủy bằng tiếng Ả Rập.
- Ludwig Bechstein – người đã xuất bản một bộ sưu tập truyện cổ tích “Deutsches Märchenbuch” vào năm 1845 cạnh tranh với hai tác giả Anh em nhà Grimm vào thời điểm đó.
